Koalicja Otwartej Edukacji od lat wspiera polski rząd we wdrażaniu standardów otwartości przy tworzeniu zasobów edukacyjnych finansowanych ze środków publicznych.
Doceniamy fakt, że projekt e-podręczników jest kontynuowany i że w ramach ogłoszonych konkursów „Kształcenie i szkolenie zawodowe dostosowane do potrzeb zmieniającej się gospodarki, Wiedza Edukacja Rozwój” oraz “Tworzenie e-materiałów dydaktycznych do kształcenia ogólnego służących rozwijaniu kompetencji kluczowych” powstają dalsze zasoby edukacyjne, udostępniane w sposób otwarty. Doceniamy również to, że Ministerstwo Rozwoju przyjęło “Wytyczne w zakresie realizacji przedsięwzięć z udziałem środków Europejskiego Funduszu Społecznego w obszarze edukacji na lata 2014-2020”, zawierające wymagania dotyczące otwartości zasobów, które stosują się także do programu POWER.
Jednocześnie chcemy podkreślić, że wdrożenie tych wytycznych i wypracowanych wcześniej standardów otwartości jest we wspomnianych wyżej konkursach grantowych niepełne. Z tego powodu do Ministerstwa Edukacji Narodowej, Ośrodka Rozwoju Edukacji i Ministerstwa Rozwoju wysłaliśmy rekomendacje dotyczące materiałów multimedialnych (e-zasobów) tworzonych w tych konkursach.
Rekomendacje obejmują kwestie prawne, metodyczne, technologiczne, finansowe i organizacyjne.
Pragniemy podkreślić, że zasoby, które zostaną wytworzone w ramach obu konkursów mają stanowić wsparcie dla edukacji ogólnej i zawodowej w Polsce. Jej rozwój wymaga zaangażowania zarówno całego systemu oświaty, jak i sektora komercyjnego, co oznacza, że podstawowe zasoby edukacyjne finansowane ze środków publicznych powinny być możliwe do swobodnego wykorzystania w sposób niekomercyjny, jak i komercyjny. Tylko wtedy uda się sprostać rosnącemu zapotrzebowaniu na użyteczną, praktyczną i aktualną wiedzę oraz kompetencje niezbędne młodym
ludziom do kształtowania własnej drogi zawodowej, udziału w życiu społecznym i publicznym. By zrealizować to zadanie, w obu konkursach przyjęto wymogi dotyczące dostępności podobne do tych, które obowiązywały w przypadku e-podręczników w programie Cyfrowa Szkoła.
Zwracamy uwagę na ryzyka, jakie niosą za sobą zastosowane zapisy dotyczące praw autorskich oraz zaproponowaliśmy, w jaki sposób warto je doprecyzować i/lub wyjaśniać beneficjentom:
- Zapis zamieszczony w punkcie 11 regulaminu konkursu „Kształcenie i szkolenie zawodowe dostosowane do potrzeb zmieniającej się gospodarki, Wiedza Edukacja Rozwój” pozostawia beneficjentowi zbyt dużą dowolność odejścia od wymogu otwartości zasobów w przypadku autorów, którzy nie zgadzają się na udostępnienie na wolnej licencji. Dopuszczony w tym punkcie wyjątek powinien być możliwy jedynie w ściśle określonych przypadkach jakimi są zasoby niezastępowalne – np. zasoby literackie, materiały źródłowe.
- zapis o ewentualnym udostępnieniu zasobu “na zasadach określonych w ustawie (…) w celach edukacyjnych” nie jest wystarczająco precyzyjny. Proponujemy zastosowanie wzoru licencji niewyłącznej na z góry określony minimalny zakres pól eksploatacji.
W rekomendacjach wysłanych do resortów podkreśliliśmy znaczenie stosowania otwartych formatów dla plików zawierających treści edukacyjne. Zasoby powinny być zawsze dostępne co najmniej w jednym z otwartych, edytowalnych formatów (odpowiednim dla danego typu treści).
W obszarze realizacji programu i wsparcia beneficjentów doceniamy wprowadzenie zapisów dotyczących stosowania zasad uniwersalnego projektowania oraz cech technicznych platformy. Szczególnie dbałości o metadane treści edukacyjnych oraz umożliwianie edycji zasobów już w jej ramach.
Jednocześnie, zważywszy na problemy, jakie w tym zakresie przechodzili wykonawcy programu „e-podręczniki”, rekomendujemy wymaganie od wykonawców nabycia odpowiedniej wiedzy z zakresu oceny statusu prawnego utworów, zasad negocjacji zakupu praw autorskich oraz stosowania licencji Creative Commons, w szczególności w pracy z otwartymi zasobami edukacyjnymi. KOED zaleca także wprowadzenie wymogu zewnętrznego audytu otwartości zasobów tworzonych ze środków publicznych.
