Czym jest otwartość w kontekście nauki, edukacji czy kultury? Czy w kontekście działań KOED mówimy o idei otwartości, trasparentności, darmowego dostępu do zasobów, czy o ruchach społecznych działających na rzecz Open Access, Open Culture, Open Educational Resorces czy wreszcie o nowych elektronicznych modelach komunikacji?
Celem KOED jest przede wszystkim działanie na rzecz budowania w Polsce otwartych zasobów wiedzy, edukacji i kultury, tzn. doprowadzenie do takiej sytuacji, w której uczeń, student, nauczyciel, naukowiec oraz każdy inny obywatel będzie mógł w Internecie znaleźć wystarczająco dużo otwartych źródeł wiedzy, polskich zasobów cyfrowych różnego typu, by móc wykorzystać je nie tylko w edukacji, ale i także do innych celów ważnych dla niego.
Rodzaje otwartości
Otwartość w odniesieniu do zasobów cyfrowych może mieć wiele poziomów, nie zawsze jest to pełna otwartość związana z domeną publiczną czy najmniej restrykcyjnymi wolnymi licencjami, czasem jak w przypadku modeli open access, bibliotek cyfrowych, repozytoriów czy czasopism otwartych jest to otwartość wyraźnie zakreślona przez politykę archiwum, a jeszcze częściej wolę autorów. Pojęcie „otwartości” opiera się na założeniu, że wiedza powinna być szeroko rozpowszechniana przez Internet na rzecz globalnej społeczności. Dwa najistotniejsze aspekty otwartości:
- Dostęp do zasobów bez ograniczeń technicznych oraz prawnych (open access).
- Dostęp do zasobów bezpłatny (free of charge).
O otwartości można mówić w kontekście społecznym lub technicznym. W tym pierwszym otwartość ma dawać korzyści społeczeństwu w podnoszeniu swojej wiedzy
W technicznym aspekcie oznacza dostęp do kodu źródłowego lub standardów.
Poziomy otwartości publikacji
Koalicja opracowała piramidę otwartości prawnej zasobów. Publikacja może być bardziej lub mniej otwarta ze względu na sposób jej udostępnienia i warunki prawne, na jakich została udostępniona. Można wyróżnić następujące poziomy otwartości:
Najwyższym poziomem otwartości jest prawo do wprowadzania zmian, przetwarzania zasobów i dodawania nowych. Większość istniejących inicjatyw oferuje najbardziej podstawowy poziom otwartości – co oznacza „bez kosztów”, ale to nie znaczy „bez warunków”. Zawsze trzeba pamiętać o spełnieniu warunków jakie zostały określone przez autora w momencie publikacji.
KOED – podobnie jak inne ruchy OPEN – promuje budowanie zasobów jak najbardziej otwartych, takich, które mają jak najmniej restrykcji prawnych. Jednak członkowie Koalicji mają świadomość, że proces budowania takich zasobów jest trudny, wymaga czasu, sprzymierzeńców oraz zrozumienia roli, jaką otwartość pełni w innowacyjności i rozwoju kraju, dlatego pochwala każdy stopień otwarcia wiedzy i informacji, który ułatwia uczestnictwo w kulturze.
