W pierwszych dniach października Ośrodek Rozwoju Edukacji (ORE) otworzył dostęp do platformy cyfrowych podręczników, powstających w ramach rządowego programu „Cyfrowa Szkoła”. Podczas dzisiejszej konferencji prasowej KOED w Centrum Prasowym PAP przedstawiliśmy raport otwarcia, którego celem było zwrócenie uwagi opinii publicznej na istotne cechy tego projektu związane z zasadami rozpowszechniania treści e-podręczników.
W raporcie uwzględniliśmy uwagi dotyczące warstwy technicznej platformy e-podręczników, uwagi merytoryczne do treści e-podręczników oraz ogólne uwagi do przebiegu realizacji projektu. Poniżej prezentujemy wyciąg z najważniejszych części raportu. Całość do pobranie w pliku ODT lub PDF.
Uwagi techniczne
- Podkreślamy, że otwartość projektu e-podręczników polega nie tylko na otwartości prawnej, ale też technologicznej. Przypominamy, że należy unikać materiałów tworzonych z myślą o wyłącznie jednym urządzeniu lub jednej platformie dystrybucji. Doceniamy starania wydawcy e-podręczników o dostosowanie systemu informatycznego do popularnych przeglądarek i urządzeń mobilnych, mając świadomość, że wciąż na wczesnym etapie prac mogą pojawiać się drobne błędy. Na pewno pozytywnie należy ocenić przygotowany przez ORE system zgłaszania błędów i komunikacji z użytkownikami już na bardzo wczesnym etapie rozwoju systemu.
- System na obecnym etapie tworzenia nie pozwala na łatwe drukowanie wybranych modułów w ramach jednego e-podręcznika. Należy zapewnić możliwość drukowania opracowanych w programie materiałów, pozwalając użytkownikowi na przykład na możliwości oddzielenia multimediów od tekstu.
- Ponieważ zgodnie z założeniami projektu kod źródłowy systemu informatycznego e-podręczników ma być otwarty i publikowany na wolnych licencjach oraz dostępny do ponownego wykorzystania, należy ustalić termin i formę upublicznienia go w ramach wybranego repozytorium.
- Niepokoi wybranie przez twórców podręczników serwisu Google Analytics do śledzenia ruchu na stronie głównej projektu. Niejasny regulamin Google Analytics daje bowiem bardzo szeroki zakres uprawnień firmie do wykorzystywania danych osobowych pozyskanych w ten sposób. Postulujemy zamianę Google Analytics na np. lokalną instalację Piwik czy innego tego rodzaju oprogramowania do analizy ruchu w serwisie, bez konieczności dzielenia się tymi wrażliwymi danymi z zewnętrznymi podmiotami.
Uwagi do warstwy merytorycznej
- Błędem było ograniczenie liczby potencjalnych partnerów merytorycznych pracujących nad treścią e-podręczników. Przyjęta procedura konkursowa wykluczyła instytucje, które mogłyby stworzyć wysokiej jakości treści do jednego czy dwóch przedmiotów, ale nie są w stanie przygotować oferty obejmującej tak wiele podręczników.
- Podkreślamy konieczność odpowiednio czytelnego opisu statusu prawnoautorskiego wszystkich materiałów wizualnych dostępnych w e-podręcznikach, co ułatwi ich bezpieczne, legalne wykorzystanie także w zewnętrznych projektach.
- Zwracamy również uwagę na brak informacji dotyczącej sposobu, w jaki należy spełnić warunek atrybucji zawarty w licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa (CC BY). Atrybucja ta powinna przyjąć formę wzorcowej klauzuli, którą będzie należało dodawać do kopii i edycji podręczników.
- W przypadku testowych fragmentów podręczników do matematyki, które wykorzystują logo i oprogramowowanie GeoGebra – pojawia się problem niespójności licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa (CC BY) z regulaminem użycia GeoGebry, który zezwala na użycie tego oprogramowania wyłącznie w celach niekomercyjnych z udostępnianiem powstałych utworów na licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa – Użycie Niekomercyjne – Na Tych Samych Warunkach (CC BY-NC-SA).
- Należy w bardziej czytelny sposób informować użytkowników o ich prawach do wykorzystania treści e-podręczników. Prosta informacja o licencji to za mało – niezbędna jest osobna strona informacyjna w czytelny sposób opisująca zasady korzystania z projektu.
Zapraszamy do zapoznania się z całością raportu otwarcia komponentu Cyfrowej Szkoły „E-podręczniki do kształcenia ogólnego”.
