plen

Relacja z obchodów Dnia Domeny Publicznej 2013

4 stycznia 2013 roku spotkaliśmy się w lokalu Centrum Cyfrowego państwomiasto by świętować wspólnie kolejne powiększenie się zasobów Domeny Publicznej o twórczość kilkuset twórców, m.in. Bronisława MalinowskiegoLucy Maud MontgomeryBrunona SchulzaWojciecha Kossaka. 

Tematem przewodnim spotkania było twórcze wykorzystanie zasobów domeny publicznej przez sektor GLAM. Dorota Kawęcka reprezentująca innemuzeum.pl przedstawiła przykłady muzeów, które bazują na zasobach Domeny. Yale University wprowadziło politykę Open Access przeniosło do katalogu online reprezentację wszystkich swoich kolekcji znajdujących się w bibliotekach, muzeach, archiwach i udostępniło je w Domenie Publicznej. Innym sposobem poszerzania zasobów w Domenie Publicznej jest udostępnienie metadanych dla zdigitalizowanych obiektów kultury w Europeanie, która udostępniła wszystkie swoje rekordy na licencji Creative Commons Zero.

Rijksmuseum połączyło oba podejścia i udostępniło część swoich kolekcji w Domenie Publicznej oraz metadane za pośrednictwem API. Dzięki temu powstała aplikacja Faces of the Rijksmuseum, która wykorzystuje technologię rozpoznawania twarzy i pozwala przegadać kolekcje muzeum złożoną tylko z dzieł, które zawierają twarze. Innym przykładem wykorzystania API jest aplikacja Doek voor in je hoek stworzona podczas hackatonu Hack de Overheid, która umożliwia dopasowanie obrazu z kolekcji do własnego pokoju na podstawie analizy barwy zdjęcia.

Łukasz Kowalski z Ośrodka Brama Grodzka Teatr NN przedstawił projekt Wirtualne miasteczko. Projekt wykorzystuje dokumentów archiwalnych dotyczących  znajdujących się w Domenie Publicznej. W ramach projektu powstała wizualizacja 3D Józefowa Biłgorajskiego. Makieta została stworzona przy pomocy oprogramowania Google Earth i jest dostępna dla wszystkich użytkowników internetu bez wykorzystywania dodatkowego oprogramowania. Projekt był realizowany w ramach Akademii Orange, stąd wizualizacje budynków są dostępne na licencji CC BY. Projekt miał ogromny walor społeczny – powstał dzięki pomocy lokalnej społeczności – biblioteki i mieszkańców tego miasta, którzy przygotowywali materiały.

Powrót średniowiecznych miniatur do obieku kultury był tematem wystąpienia Łukasz Kozak, bibliotekarza z Biblioteki Narodowej, który opowiedział o swoim blogu Discarding Images. Blog powstał jako efekt uboczny naukowych działań Łukasza (ikonografia). Blog prezentuje przykłady średniowiecznych miniatur łamiących stereotypy postrzegania twórczości w średniowieczu. Miniatury publikowane na blogu szybko zaczęły być wykorzystywane  przez różne środowiska, np. przez Agnieszkę Budzińską-Bennett, która wykorzystała miniaturę jako okładkę swojej płyty.

Ginące języki i projekty Wikimedia były tematem prezentacji Tomka Ganicza ze Stowarzyszenia Wikimedia Polska. Przedstawił projekt Ginące języki prowadzony przez UNESCO i Wikimedia Foundation, który ma na celu wspólną próbę ratowania ginących języków. W ramach projektu powstały języki: newarski, komi-permiacki, ladino. Na gruncie polskim powstał język wilamowicki, który obecnie zna i posługuje się nim jeszcze na co dzień ok 70 osób mieszkających w Wilamowicach. Idea projektu to opracowanie słownika mówionego (nagranie wymowy słów), uruchomić Wikipedię w tym języku oraz zachować utwory literackie istniejące tylko w formie papierowej oraz uporządkować ortografię. Projekt ruszył w czerwcu 2012 roku. W ciągu pół roku udało się m.in. nagrać brzmienie 2300 słów, wpisać do Wikisłownika 2500 słów, uruchomić zalążek Wikipedii.

Po prezentacjach odbyła się dyskusja, którą prowadził Marcin Wilkowski (Historia i Media, Fundacja Nowoczesna Polska). Jej głównym wątkiem była edukacja do aktywnego i twórczego korzystania z domeny publicznej. Wobec coraz większego zasięgu projektów digitalizacyjnych brakuje inicjatyw pokazujących, jak wykorzystać można potencjał zasobów dziedzictwa kulturowego dostępnych w internecie. Dorota Kawęcka, a szczególnie Tomasz Ganicz zwrócili przy tym uwagę na brak otwartości polskich instytucji GLAM, który utrudnia ponowne wykorzystanie ich zbiorów (np. w Wikipedii czy w aplikacjach mobilnych). Paneliści i osoby zabierające głos z sali krytykowały traktowanie zbiorów z domeny publicznej przez instytucje publiczne jako swojej własności.

W części nieoficjalnej uczestnicy mieli okazję wziąć udział w zabawie inspirowanej wymianą darów Kula opisanej przez Bronisława Malinowskiego w dziele Argonauci Zachodniego Pacyfiku (anglojęzyczna wersja  jest dostępna w Bibliotece Wolne Lektury; polski przekład wciąż jest chroniony prawem autorskim). Członkowie KOEDu przynieśli różne dary (publikacje, albumy, gadżety otwartościowe, kalendarze), które uczestnicy Dnia Domeny Publicznej wymieniali między sobą. Była to fajna okazja do zainicjowania dyskusji i poznania nowych osób.

Podczas spotkania odbyła się także wystawa najlepszych zdjęć zgłoszonych do konkursu Wiki Lubi Zabytki – polskiej edycji 2012 największego na świecie konkursu fotograficznego Wiki Loves Monuments. Sponsorami Dnia Domeny Publicznej 2013 było Centrum Cyfrowe, Stowarzyszenie Wikimedia Polska oraz Fundacja Nowoczesna Polska.

Wszystkie nagrania z obchodów Dnia Domeny Publicznej są dostępne w Wideotece Bibliosfery.