W kwietniu bieżącego roku Najwyższa Izba Kontroli opublikowała raport zatytułowany DIGITALIZACJA DÓBR KULTURY W POLSCE, który dotyczy postępów digitalizacji w naszym kraju. Jako organizacja, której członkami są m.in. instytucje nauki i kultury uważamy, że jest bardzo ważnym dokumentem analizującym wnikliwie wieloletni Program Rządowy „Kultura+”. Program ten ustanowiony został uchwałą Rady Ministrów Nr 176/2010 z dnia 12 października 2010 r., a realizowany jest przez NinA – Narodowy Instytut Audiowizualny – państwową instytucję kultury, której organizatorem jest MKiDN. NInA została Operatorem Priorytetu „Digitalizacja” WPR „Kultura+”.
Analiza ta, a także fakt, iż została podjęta przez Najwyższą Izby Kontroli z własnej inicjatywy spotkała się z pozytywnym przyjęciem przez środowiska GLAM. Koalicja Otwartej Edukacji także docenia, że NIK uznała digitalizację za sprawę niezwykłej doniosłości społecznej. Dlatego komentujemy wyniki działań NIK w prezentowanym raporcie z nadzieją, że okażą się przydatne przy kolejnych kontrolach, które w naszym przekonaniu powinny być kontynuowane. Poniżej zamieszczamy wyciąg ze stanowiska KOED. Pełną wersję można pobrać w PDF lub ODT.
Przede wszystkim doceniamy fakt wdrożenia w roku 2007 przez MKiDN, po latach konsultacji, pierwszych programów finansowych wspierających digitalizację materiałów kultury oraz utworzenia 3 centrów kompetencji, który miały koordynować te działania. Nie zgadzamy się jednak z pozytywną oceną działania centrów kompetencji, wystawioną przez NIK; centrum kompetencji Biblioteki Narodowej nie wypełnia należycie zadań koordynacji digitalizacji w Polsce.
Zgadzamy się z raportem NIK w części, w której wskazuje na braki wiedzy w MKiDN w zakresie ustalenia liczby obiektów kultury, które powinny być poddane digitalizacji i kosztów z tym związanych, a także z negatywną oceną, którą NIK wystawiło długoterminowemu planowaniu w MKiDN.
W raporcie NIK stanowczo naszym zdaniem brakuje podkreślenia, że na liście beneficjentów programu Kultura+ brakuje uczelni i bogatych w zbiory bibliotek uczelnianych. Biblioteki uniwersyteckie nie mogły aplikować do programu, co wyklucza setki tysiące bardzo cennych zbiorów kultury należących do tych jednostek (UW, UJ, UMK, UAM).
Niewątpliwie należy zgodzić się z NIK, że MKiDN powinno wspierać digitalizację w zakresie poprawiania prawa; tu rola ministra jest niezastąpiona.
udało się wprowadzić zmiany w prawie będące wynikiem szerokiego forum dyskusyjnego, w którym instytucje GLAM i nauki brały aktywny udział. Niestety, stworzono przy tym dość restrykcyjne przepisy wdrażające dyrektywę UE o utworach osieroconych.
Koalicja Otwartej Edukacji, doceniając raport pokontrolny NIK, pragnie wskazać, że wnioski wynikające z kontroli były słuszne, ale niekompletne. Brakuje w nich zaleceń dla centrów kompetencji do spełniania swych zadań na poziomie europejskim, zaleceń dla zmiany listy beneficjentów, poszerzenie jej o inne jednostki gromadzące cenne dziedzictwo polski po uprzedniej porządnej inwentaryzacji zasobu kraju, stworzenie w MKiDN komórki fachowców od cyfrowych zasobów Polski, którzy na bieżąco informowaliby ministra o stanie digitalizacji dziedzictwa i naszym miejscu w Europie.
