W związku z ogłoszeniem przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego konsultacji społecznych założeń do nowelizacji Ustawy o o zasadach finansowania nauki przekazaliśmy Ministerstwu nasze uwagi dotyczące zasad dostępności i otwartości zasobów naukowych. Wdrożenie Otwartego Dostępu (Open Access) jest społecznie ważnym zadaniem, istotnym także z punktu widzenia rekomendacji, jakie Unia Europejska przygotowała w tym roku dla krajów członkowskich (Komunikat Komisji Europejskiej z dnia 17 lipca 2012 r. w sprawie dostępu do informacji naukowej oraz jej ochrony (2012/417/UE).
Uwagi do punktu: 2) Zwiększenie stopnia koncentracji środków finansowych przeznaczonych na upowszechnianie nauki
Zgadzamy się z planem zwiększenia środków na DUN, jednak postulujemy, aby były one wydane na zadania zgodne z priorytetami polityki naukowej państwa. W proponowanych założeniach – zamiast precyzyjnie nakreślić priorytety – zwraca się uwagę na rodzaj beneficjentów programu DUN. Jako sprzeczne z mechanizmami konkurencyjności należy określić wyłączenie niektórych kategorii jednostek z procedur konkursowych. Z punktu widzenia celów projektowanej regulacji (promocja rezultatów polskich badań naukowych, bardziej efektywne dofinansowywanie czasopism naukowych oraz monografii) jako kluczową zasadę rekomendujemy wdrożenie otwartości publikacji finansowanych ze środków publicznych. Otwartość wspomaga innowacyjność i rozwój, a także buduje zaufanie społeczne (obywatel ma dostęp do wyników badań zrealizowanych dzięki jego podatkom).
Upowszechnianie polskiej nauki w świecie powinno odbywać się poprzez dofinansowanie infrastruktury otwartej komunikacji naukowej: repozytoriów sieciowych i baz danych, czasopism naukowych oraz platform edukacyjnych (e-learningowych). Program DUN może w ten sposób stać się kluczowym instrumentem stymulującym budowę otwartych zasobów naukowych i edukacyjnych w Polsce. Wprowadzenie nowego modelu publikowania wyników badań nie powiedzie się bez zmiany świadomości naukowców i dlatego odpowiednie środki należy również przeznaczyć na jego popularyzację, w tym konferencje i warsztaty.
Uwagi do punktu: 4) Rozszerzenie dostępu do informacji o finansowaniu nauki w Polsce poprzez zintegrowanie informatycznego systemu zarządzania nauką
KOED rekomenduje, aby wszystkie dane dotyczące nauki polskiej, jakie znajdą się w zintegrowanym systemie zarządzania nauką, spełniały wymogi tak zwanych otwartych danych: były dostępne publicznie w sposób otwarty. Powinno się je traktować jako informację publiczną, uwzględniając zasady dostępności (w tym ponownego wykorzystania) oraz ustawowe ograniczenia. Ponieważ dane będą agregowane z innych baz różnych instytucji (bibliotek akademickich, OPI, PAN, MNiSW itp.), należy powiązać dofinansowanie publiczne rozwoju takich baz z ich całkowitym otwarciem zgodnie z zaleceniami Budapesztańskiej Deklaracji Open Access i Komisji Europejskiej.
Założenie „Dostęp do dużej części danych znajdujących się w tym systemie będzie otwarty dla wszystkich pracowników naukowych i naukowo-dydaktycznych” wydaje się nieadekwatne względem modelu postulowanego przez KE. Dane powinny służyć wszystkim podatnikom, a nie jedynie wybranym i do wybranych celów. Zalecamy otwartość bez ograniczania dostępu do pracowników instytucji naukowych.
Pełna treść listu do Minister Barbary Kudryckiej dostępna w PDF-ie.
