Wczoraj odbyła się konferencja „Otwieramy polską naukę” zorganizowana przez MNiSW. Pierwsza połowa wydarzenia poświęcona była Horyzontowi 2020, a druga otwartości w polskiej nauce i rekomendowanym przez ministerstwo kierunkom rozwoju otwartego dostępu do treści naukowych.
Dzięki połączeniu tych dwóch tematów, organizatorom udało się zgromadzić liczne audytorium – na konferencję zarejestrowało się około 250 uczestników reprezentujących instytucje naukowe z całej Polski. Przedpołudniowa część konferencji dedykowana była podsumowaniu pierwszego roku działania Paktu dla Horyzontu oraz planowanym działaniom, które mają zwiększyć zainteresowanie programem wśród polskich naukowców i ich udział w konkursach grantowych. Jak pokazała topniejąca po południu liczba osób na sali, większość uczestników zainteresowana była tą właśnie tematyką.
Popołudniową sesję otworzył i moderował prof. Włodzisław Duch, podsekretarz stanu w MNiSW. We wstępie ministra Ducha, który opowiadał o dystrybucji treści naukowych, zarówno otwartych, jak i licencjonowanych, wymieniony był szereg polskich inicjatyw, w tym także realizowanych przez KOED (np. serwis Uwolnij Naukę), jak i przez członków KOED i inne instytucje.
Po wprowadzeniu ministra Ducha wystąpiła Bożena Bednarek-Michalska, która prezentowała zawartość dokumentu „Kierunki rozwoju otwartego dostępu w Polsce”, który powstał jako efekt konsultacji ministerstwa z „Zespołem doradczym ds. otwartego dostępu do treści naukowych”. W pracach zespołu brali udział przedstawiciele instytucji naukowych, instytucji finansujących badania, a także organizacji, których działalność wpisuje się w obszar prac zespołu. W pracach zespołu brała udział między innymi Bożena Bednarek-Michalska, dyrektor Biblioteki UMK, która reprezentowała KOED. Dokument trafił w drugiej połowie sierpnia do otwartych konsultacji, które zakończyły się 6 września br. Bożena Bednarek-Michalska zaprezentowała dokument zawierający zestaw rekomendacji dla instytucji finansujących badania, jednostek naukowych i uczelni i wydawców czasopism naukowych. Prezentację dokumentu poprzedziła zwięzłym wstępem na temat otwartego dostępu w Polsce i na świecie, pokazującym czym umotywowana jest potrzeba zmian w polskim systemie nauki. Zakończyła komentarzem, że ze względu na różnice zdań, praca w zespole była bardzo trudna i udało się wypracować jedynie ogólne zalecenia, które mogą stanowić zaledwie pierwszy krok w stronę otwartości.
W kolejnej części wstąpili prelegenci, którzy mówiąc o sensie otwierania danych badawczych: prof. Janusz Bujnicki, MIBMiK/UAM, prof. Daniel Wójcik, IBD PAN, dr Mikołaj Pawlak, UMed Poznań i prof. Katarzyna Dąbrowska-Zielińska, Centrum Teledetekcji IGiK. Pokazywali przykłady projektów ze świata, także międzynarodowych z obszarów neurologii, neuroinformatyki, bioinformatyki, neuroobrazowania i teledetekcji, w których otwartość danych służy nie tylko usprawnianiu procesów badawczych i wymiany specjalistycznej wiedzy w obrębie dziedziny, ale również jak ma to miejsce w projektach związanych z badaniami medycznymi, poprawia diagnostykę i dobór terapii zwiększając tym samym także skuteczność leczenia.
Szkoda, że do tego momentu konferencji większość uczestników już nie dotrwała. Nie jest to jednak zaskakujące, bo ogólny charakter zaleceń, który nie obliguje do wdrażania otwartych rozwiązań powoduje, że zainteresowanie otwartą nauką i otwartym dostępem wśród kadry zarządzającej polskimi instytucjami naukowymi pozostanie prawdopodobnie na niezmienionym poziomie.
Lidia Stępińska-Ustasiak
