plen

Nowy konkurs grantowy MAiC – KOED broni otwartości

Na początku sierpnia na stronach Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji została opublikowana informacja o nowym konkursie grantowym na realizację zadania publicznego „Upowszechnianie korzystania z internetu i rozwój kompetencji cyfrowych”. Koalicja Otwartej Edukacji po analizie dokumentów konkursu, z niepokojem stwierdza, że  nie znalazły się w nich zapisy gwarantujące otwartość zasobów, których powstanie zostanie sfinansowane ze środków konkursowych.

W dokumentach konkursowych zabrakło uregulowania kwestii praw i dostępności tych zasobów, chociaż istnieją już dobre praktyki zapisów otwartościowych w ministerialnych konkursach grantowych. Wzorem mogą być programy „Cyfrowa szkoła” (MEN), „Polska pomoc”  (MSZ), „Obserwatorium kultury” (MKiDN) lub Program EQUAL (MRR). Mając na uwadze dotychczasowe działania MAiC w kwestii otwartości zasobów publicznych, oczekiwalibyśmy od Ministerstwa wyznaczania standardów w tej dziedzinie.

Koalicja wysłała oficjalny list do Ministra Michała Boniego, w którym wyraziła swoje stanowisko oraz zawarła poniższe rekomendacje dla grantodawców.
Grantodawcy mogą mieć wpływ na sposób upowszechniania materiałów przygotowanych w ramach finansowanych przez siebie projektów poprzez odpowiednie zapisy w konkursowych regulaminach i umowach o przyznanie dotacji. Koalicja Otwartej Edukacji rekomenduje wdrażanie w konkursach grantowych obowiązku zapewnienia otwartości treści finansowanych ze środków grantowych, a stanowiących przedmioty prawa autorskiego. Treści te powinny być upublicznione tak, by umożliwiać swobodny dostęp do nich i dalsze ich wykorzystanie. Grantodawcy powinni zamieścić w regulaminach i umowach grantowych zapisy  zobowiązujące grantobiorców do otwartej publikacji materiałów  przygotowanych w ramach projektów. Sposób realizacji tych zapisów  powinien być potem elementem ewaluacji projektu.
Jeśli wprowadzenie takiej reguły otwartości jest niemożliwe, to należy przynajmniej premiować projekty, które taką otwartość wdrażają.
Dlatego reguła otwartości powinna być jednym z elementów oceny i ewaluacji wniosków. Przyznawanie w konkursach grantowych dodatkowych punktów za otwartą publikację pozwala na premiowanie grantobiorców chcących szeroko rozpowszechniać wiedzę. Z drugiej strony należy uniknąć sytuacji, w której uniemożliwi się udział w konkursie tym instytucjom, dla których taka otwartość jest trudna bądź niemożliwa z różnych, np. prawnych czy etycznych, powodów.
Dodatkowo, informacja o konkursach i grantach  powinna być udostępniania w sposób otwarty z odpowiednim wyprzedzeniem czasowym tak, by grantobiorcy mieli czas nie tylko na przygotowanie wniosku, ale i realizację grantu. Daje to szansę na racjonalniejsze wydatkowanie funduszy publicznych. Nie zaleca się ogłaszania konkursu z miesięcznym terminem złożenia wniosku i półrocznym wykonaniem zadania, bo to może skutkować niedopracowaniem koncepcji i złą realizacją zadania.

Poniżej przedstawiamy propozycję szczegółowych zasad takiego wymogu  udostępniania treści powstałych w ramach programu „Upowszechnianie korzystania z Internetu i rozwój kompetencji cyfrowych”:

  1. Otwarte zasady licencjonowania zasobów
    Wszelkie zasoby mające potencjał edukacyjny tworzone w ramach programów grantowych powinny mieć charakter otwarty, przez co rozumiemy ich dostępność na jednej z wolnych licencji, zapewniających możliwość dowolnego wykorzystywania utworu lub bazy danych, do celów komercyjnych i niekomercyjnych, tworzenia i rozpowszechniania kopii utworu lub bazy danych, w całości lub we fragmentach, oraz wprowadzania zmian i rozpowszechniania utworów zależnych. Rekomendujemy w szczególności, w przypadku treści licencję Creative Commons Uznanie Autorstwa 3.0, a w przypadku oprogramowania, tworzone materiały winny być udostępniane na licencji z rodziny GPL v.3. Zasada pełnej otwartości powinna obowiązywać w odniesieniu do wszelkich treści, których powstanie będzie finansowane z programu „Upowszechnianie korzystania z Internetu i rozwój kompetencji cyfrowych” oraz innych konkursów Ministerstwa na wykonywania zadań publicznych.
  2. Technologiczna dostępność zasobów
    Należy wymagać od twórców zasobów tworzenia ich w formatach zgodnych z otwartymi standardami, co przekłada się na zwiększenie dostępności, a w dalszej perspektywie na zwiększenie konkurencyjności tych rozwiązań. Należy również zagwarantować faktyczną dostępność wszelkich zasobów i/lub kodu, poprzez wymóg udostępnienia ich w sieci wraz z informacją o ich adresie (URI) podawanym w ramach sprawozdania z realizacji projektu.
  3. Dostępność materiałów i technologii dla osób niepełnosprawnych
    W celu zapewnienia dostępności dla osób niepełnosprawnych, materiały i technologie używane w ramach programu „Upowszechnianie korzystania z Internetu i rozwój kompetencji cyfrowych”, winny spełniać wymagania WCAG2.0 na poziomie AA.

Koalicja Otwartej Edukacji oferuje wsparcie merytoryczne w zakresie wspomnianych wyżej zagadnień. Zachęcamy Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji do dalszej pracy w zakresie otwierania zasobów publicznych i wdrażania standardów otwartościowych w organizowane przez siebie konkursach grantowych.